Cuộc vật lộn về việc định hướng sự nghiệp, về con đường học vấn đã trở thành vấn đề của toàn xã hội. Trong đó, sự mâu thuẫn giữa việc chọn một nghề phù hợp với năng lực bản thân thay vì theo lối mòn bằng cấp và trào lưu xã hội đã dấy lên những tranh cãi trong việc chọn trường, hay nhận thức về sự quan trọng của việc chọn nơi để bắt đầu những bước chân đầu tiên trong toàn bộ hành trình đi đến thành công viên mãng, cũng như việc đặt những viên gạch để xây nên một tường thành vững chãi cho chính bản thân, sống một sự trọn vẹn đến hết đời. Tuy nhiên, việc học tập suốt đời nhằm thu hút được sự quan tâm và nâng cao nhận thức của công chúng thường vẽ ra nhiều mặt của vấn đề và việc bàn luận về chúng đòi hỏi vô vàn nỗ lực.
Sự học là bước đơn giản và đầu tiên, nó đưa mỗi người tiếp cận với những mong muốn khám phá chính mình, khai phá tiềm năng, khám phá tri thức, từ đó sự học dẫn đường soi lối mỗi người thoát ra khỏi sự mông muội mà vùng vẫy để từng bước được khai sáng, được chỉ dẫn và đủ sức mạnh để tìm ra con đường cho riêng mình và không ngừng thẳng tiến như muôn cánh buồm đang dong thuyền ra khơi.
Việc học phải đúng với mục đích của nó. Vì khi mỗi người xác định chính xác tầm quan trọng của việc học, vì nếu không mang lại bất cứ kết quả nào từ việc làm này, việc học xem như là vô ích. Ngoài ra, “Trên đường đến trường, Dua-Khety mô tả đời sống khốn khổ của nông dân, phu dịch, binh lính và thợ thủ công, để khuyến khích Pepy dành hết sức vào việc học tập, từ đó thoát khỏi số mệnh bất hạnh của phần lớn con người.”- Homo Deus, sự học không chỉ dừng lại ở việc tìm ra ánh sáng cho mỗi người mà còn mang đến cho con người những cơ hội để thoát khỏi sự sắp đặt của số phận, sự bất hạnh, từ đó con người có thể đứng lên để tự mình kiến tạo cuộc đời mà mình mong muốn, mang lại giá trị có ích không chỉ cho chính họ mà còn cho toàn xã hội, cho dân tộc và cho quốc gia, ta có thể nhìn thấy những tấm gương vượt lên số phận nghiệt ngã, cay đắng để từng bước chinh phục đỉnh cao của tri thức, của thành công, của danh vọng.
.jpg)
Nhưng, đầu tiên hãy biết rõ về bản thân mình, về những gì mình yêu thích, những gì bản thân được sinh ra để làm nó, là sứ mệnh, là sống cả một cuộc đời theo cách mà bản thân mình rõ nhất. Bạn có thể để lỡ một vài năm nhưng đánh đổi cả cuộc đời để suy nghĩ về những gì đã bỏ lỡ. Đôi khi, sự chứng kiến cuộc đời của một ai đó chưa đủ thức tỉnh những nỗi sợ trong lòng mỗi người, cho đến khi chính mỗi người rơi vào vòng xoáy của việc chọn lựa giữa việc chạy theo trào lưu xã hội hay tiếng gọi bên trong. Bối cảnh xã hội, khả năng, ước mơ, hoài bão, môi trường giáo dục là những điều đủ làm thay đổi lựa chọn của một người. Nhưng hãy để nỗi sợ hãi là người đưa đường dẫn lỗi, chính sự nghi ngờ bản thân, sự đau đớn và yếu đuối trong mỗi người khiến cho mỗi chúng ta trở thành một cá thể thực, vì muốn biết điều gì là thật, hỏi xem nó có đau đớn không? Cuộc đời nhanh như một cái chớp mắt, nhưng một thực tế rằng ở đâu đó luôn hiện diện những cá nhân sống trong nỗi bất an cùng cảm giác không bao giờ thấy đủ đầy và mãn nguyện mặc dù của cải vật chất đủ đầy, “chạy theo độc lập vật chất sẽ đánh mất độc lập tinh thần”- Khuyến học. Và vấn đề chính nằm ở chỗ “nếu không có chí độc lập, tinh thần độc lập thì mọi hình thái của văn minh chỉ còn là hình thức, hoàn toàn vô dụng”- Khuyến học.
Hiểu rõ bản thân là điều kiện tiên quyết, hiểu rõ về thế giới trở thành điều kiện cần. Bạn có thể bị chọn lọc tự nhiên và xã hội đào thải. Theo quy luật tiến hóa, khi có một nhóm sinh vật nào đó tiến hóa hơn một nhóm sinh vật khác, thì tự động nhóm sinh vật đó lập tức bị nhóm sinh vật khác tiêu diệt và đàn áp, không những đàn áp từ một phía mà đàn áp từ rất nhiều phía, kết quả nhóm sinh vật ấy không tránh khỏi việc bị “dập tơi bời”. Nhưng nếu một nhóm sinh vật nào đó tiến hóa hơn trong quần xã, thì nó lại thoát khỏi quy luật tiến hóa, và tất nhiên chẳng có một nhóm quần thể nào đó tiến hóa hơn nhóm còn lại. Điều này cho thấy tầm quan trọng và ý nghĩa của việc hiểu rõ về thế giới xung quanh, hiểu rõ về sự diễn thế đang xảy ra. Một khi việc hiểu về những nơi, những môi trường đang sống và sắp đến, mỗi người tự khắc hình dung, chuẩn bị tinh thần để thích nghi với chúng. Mặt khác, thực hành là việc biểu hiện ra ngoài suy nghĩ trong lòng. Thực hành tác động trực tiếp vào thế giới xung quanh. Vì vậy, thực hành luôn bị ràng buộc bởi thế giới xung quanh, không được tự do như suy nghĩ trong đầu. Cho nên việc lựa chọn nghề phù hợp với năng lực của bản thân luôn bị ảnh hưởng bởi tác động từ rất nhiều phía, từ chính bản thân người trong cuộc và kể cả những người ảnh hưởng đến cuộc sống và tư duy của mỗi cá nhân ấy, thông tin và truyền thông, mạng xã hội và cả cuộc sống thực tế,” vì một khi chúng ta bắt một sự thật lên tiếng thì đồng nghĩa với việc buộc hàng nghìn sự việc khác phải im lặng” – Homo Deus.
Những vấn đề liên quan đến năng lực bản thân chưa bao giờ rời xa trải nghiệm chọn nghề. Không ít người đã tốn rất nhiều thời gian, điên cuồng trong vòng luẩn quẩn của việc nhận ra đâu là sở trường và đâu là sở đoản của chính mình, dành nhiều năm tuổi đời để chật vật trong sự chạy đua theo trào lưu của xã hội mà quên đi bản thân thực sự xuất sắc và tài năng về lĩnh vực nào, vô tình đã tạo nên hiệu ứng nút chai, gây nên sự mệt mỏi trước việc cạnh tranh khốc liệt trên con đường sự nghiệp. Tốt thôi, đứng trước thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đặc biệt là công nghệ 4.0 và sự phát triển với tốc độ chóng mặt của toàn cầu hóa, mở ra những cạnh tranh giữa các nước trong khu vực về việc trở thành công dân toàn cầu trên toàn thế giới. Khi đó, mỗi người tự khắc sẽ thấm thía được sức nặng và sự khác biệt mà năng lực bản thân mang đến, và chỉ có năng lực bản thân mang lại cho mỗi người những giá trị đích thực mà mỗi người xứng đáng được trả công, tất nhiên là chúng ta chưa hề nhắc đến việc bản thân mỗi người có yêu thích và đam mê công việc đó. Một điều may mắn là việc chọn được một công việc bản thân vừa yêu thích, vừa đúng với năng lực và tài năng mỗi người, đúng lúc xã hội cần.
Khi đủ thay đổi về lượng thì sẽ thay đổi về chất, ra ngoài và dũng cảm thực hiện những gì mình khao khát, vì bạn có thể chọn ra ngoài, dấn thân và cạnh tranh hoặc chọn một cuộc sống như bao người. Nhiều người đã vượt lên chính họ, vượt lên những rào cản về ngôn ngữ, cùng với những sự chuẩn bị và bỏ qua những giới hạn vô hình, tự hào dân tộc và bản lĩnh trên môi trường quốc tế. Vì thế, điều quan trọng mà cá nhân tôi nghĩ đó không phải là hoàn cảnh của bất cứ ai, điều quan trọng là sự được khai sáng, được mở rộng và phát triển về tư duy cùng khả năng lĩnh hội vấn đề phức tạp, từ đó con người nhận ra mình là ai và đến nơi mà họ thuộc về. Năng lực bản thân có một sức mạnh của riêng nó, nhưng việc đánh thức năng lực ấy, nuôi dưỡng chúng từng ngày là chìa khóa vàng cho việc tìm thấy con đường đi đến sự thịnh vượng và đích đến cuối cùng. Đánh thức và khơi dậy mọi tiềm năng bên trong bạn, bạn sẽ tự biết con đường nào dành cho mình, và song song đó, có một người dẫn đường, đồng hành cùng một lời chỉ dẫn sáng suốt, tất cả sẽ giúp bạn học được cách làm bạn với những vấn đề rắc rối và cản đường.
Để phát huy mọi tiềm năng, khả năng tuyệt vời và nhận ra được giá trị, năng lực, phẩm cách quý giá, mỗi người phải được sống trong sự tự do về mặt suy nghĩ, độc lập về tư duy, độc lập về tinh thần. Mỗi người là một cá thể tồn tại và lớn lên trong môi trường khác nhau, chịu ảnh hưởng của lối sống, tiếp nhận tri thức khác nhau, mỗi người cần tìm cho mình những điều mà phù hợp với bản thân, từ đó có phương pháp đúng đắn để khai phá sức mạnh riêng biệt mà bản thân được ban tặng, “Cùng một thứ, đối với người này thì vun đắp bản chất cao cả hơn lên, nhưng đối với người kia lại là thứ cản trở. Cùng một lối sống, đối với người này là phấn khởi lành mạnh, phát huy được mọi khả năng hoạt động và đem lại niềm vui tột độ, trong khi đối với người khác nó lại như một gánh nặng khổ sở, làm ngưng trệ và đè nát tất cả cuộc sống nội tâm”- Bàn về Tự do.
Sự tự do và độc lập tinh thần có thể nói, nó gắn liền với việc chọn một công việc phù hợp với năng lực bản thân thay vì công việc mà bản thân yêu thích, giống như bạn giỏi toán nhưng chọn làm một nhà văn vậy, và ngược lại. Nhưng, với một công việc bạn yêu thích, bạn trải qua hàng trăm giờ hay một công việc bạn chỉ cần năm phút và hoàn thành, nó nằm ở lựa chọn của bạn, sống một cuộc sống cạnh tranh hàng ngày, hàng giờ thậm chí từng phút, từng giây, từng khắc, đối diện với những khác biệt văn hóa, cái tôi và sự phân biệt chủng tộc, sự phân biệt và định kiến xã hội, áp lực hay một cuộc sống tập trung vào những dự định riêng biệt của bạn, bỏ qua những cuộc đụng độ ngoài kia, tất cả nằm ở sự lựa chọn. Bằng cấp là một trong những công cụ đánh giá năng lực đầu tiên của mỗi người ở lĩnh vực mà họ đã theo học, không chỉ đánh giá về sự chăm chỉ và kiên trì, bền bỉ trong những năm tháng trẻ tuổi mà còn đánh giá trách nhiệm của bạn đối với chính mình, với tương lai của mình, và cả với vinh dự mà mình xứng đáng được công nhận, ngược lại nó sẽ nói với bạn rằng bạn có đang phù hợp với những gì bạn đang học hay không, sự lựa chọn kỹ lưỡng, căn nhắc, và thấu đáo luôn an toàn hơn nếu bạn không muốn chịu trách nhiệm cho cuộc đời mình.
Năng lực bản thân sẽ là vũ khí để bạn cạnh tranh với tất cả đối thủ và tìm ra nơi bạn cần đến, nơi bạn thuộc về. Chạy đua với năng lực bản thân của chính mình và tìm ra một công việc yêu thích, biến nó thành công việc phù hợp, tìm cho mình một sự chỉ dẫn và thay đổi cái nhìn của xã hội về “trào lưu” và lối mòn về bằng cấp.
“When writing the story of your life, don’t let anyone else hold the pen.” - Drake
“Khi viết một câu chuyện về cuộc đời bạn, đừng để bất cứ ai khác cầm lấy cây bút”.
Từ Ngọc Hiếu
